Urząd Morski w Gdyni

W listopadzie 1918 roku, po latach niewoli, Polska odzyskała niepodległość, lecz bez dostępu do morza. Jednak już wtedy utworzono w Ministerstwie Spraw Wojskowych Sekcję do Spraw Morskich, którą w 1919 roku przekształcono w Departament ds. Morskich. Jego szefem został kontradmirał Kazimierz Porębski.

Kapitan MW Józef Poznański

Na mocy Traktatu Wersalskiego w 1920 roku przyznano Polsce odcinek wybrzeża. Linia brzegowa liczyła zaledwie 140 kilometrów, a na jej terenie znajdowało się tylko jedno miasto - Puck, z małym portem. Hel i Gdynia były wtedy małymi wioskami rybackimi. W takiej sytuacji, jedynym miejscem usytuowania administracji morskiej wydawało się Wejherowo - jedyne nieco większe miasto w rejonie nadmorskim. Tamże 2 kwietnia 1920 roku utworzono urząd Marynarki Handlowej pod kierownictwem kapitana mar. Józefa Poznańskiego. Kontradmirał Kazimierz Porębski należał do ludzi, którzy widzieli potrzeby w zakresie należytego wykorzystania dostępu do morza. Widział konieczność budowy odpowiedniego dla polskich potrzeb portu morskiego. W 1920 roku delegował, więc inżyniera Tadeusza Wendę, by znalazł odpowiednie miejsce na jego budowę. Tak rozpoczęła się budowa portu we wsi Gdynia

Siedziba dawnego Urzędu Marynarki Handlowej w Wejherowie

W tym okresie powstała również administracja rybołówstwa morskiego poprzez powołanie Morskiego Urzędu Rybackiego z siedzibą w Pucku. W grudniu 1921 roku powołano Departament Marynarki Handlowej w Ministerstwie Przemysłu i Handlu, którego Minister aż do wybuchu II wojny światowej był naczelnym organem władzy marynarki handlowej.

Urząd Morski w Gdyni

W 1923 roku dokonano uroczystego otwarcia portu w Gdyni. Wzmożone tempo budowy portu, a także fakt rozbudowy Gdyni i otrzymania przez nią praw miejskich, przyczyniły się do powstania warunków przeniesienia w maju 1927 roku Urzędu Marynarki Handlowej z Wejherowa do Gdyni. W marcu 1928 roku przekształcono go w Urząd Morski. Do zakresu bezpośredniego działania tego organu administracji morskiej należały między innymi sprawy planowania, utrzymywania i rozwoju małych portów polskiego wybrzeża. Prowadzono wtedy liczne prace na terenie Helu, Jasłami. Rozpoczęto także budowę portu w Wielkiej Wsi, nazwanej później Władysławowem.

Port Władysławowo

W 1939 roku działalność Urzędu Morskiego została przerwana przez wybuch II wojny światowej. Jej zakończenie spowodowało istotne zmiany w zakresie gospodarki morskiej. Polska uzyskała znacznie szerszy dostęp do morza, w jej granicy znalazły się trzy duże porty, niestety wszystkie zniszczone. Rozpoczęto wielkie dzieło odbudowy państwa nad morzem. Jako organ administracji morskiej w maju 1945 roku utworzono początkowo Główny Urząd Morski w Gdańsku przemianowany w trzy lata później na Gdański Urząd Morski. Stanowił on II organ instancji. Organami l instancji byty Kapitanaty Portów, a także powołana 23 sierpnia 1945 roku Delegatura w Szczecinie. W tym okresie powołany został Urząd Ministra Żeglugi i Handlu Zagranicznego jako naczelny organ administracji morskiej. Od września 1947 roku Minister Żeglugi stał się organem II instancji. Dla projektowania i realizacji zadań stworzono Biuro Odbudowy Portów z siedzibą w Gdańsku.

Urząd Morski w Szczecinie

W granicach szerokiego dostępu do morza oraz w związku z zaistnieniem dwóch dużych ośrodków żeglugowo-portowych na wschodnim i zachodnim wybrzeżu zrodziła się potrzeba utworzenia obok Urzędu Morskiego w Gdańsku - Urzędu Morskiego w Szczecinie. Na podstawie rozporządzenia Ministra Żeglugi z dnia 1 stycznia 1948 roku powstaje Gdański i Szczeciński Urząd Morski. W Gdańskim Urzędzie Morskim skoncentrowano całokształt spraw związanych z odbudową i uruchomieniem portów. Urząd ten przejął, bowiem zadania Biura Odbudowy Portów. Równocześnie zostały utworzone Kapitanaty Portów w Gdańsku, Gdyni, Szczecinie, Kołobrzegu, Świnoujściu, Elblągu, Helu, Władysławowie, Łebie, Ustce i Darłowie.

Do zakresu działania urzędów morskich należały:

1. ochrona i bezpieczeństwo statków morskich,
2. budowa i eksploatacja portów i urządzeń portowych,
3. administracja i utrzymanie porządku na obszarze portów,przyległych i pasa nabrzeżnego.

Po 1949 roku nastąpiło wiele zmian dotyczących terenowej administracji i kompetencji Urzędów Morskich. Sprawy związane z działalnością handlowo-gospodarczą i techniczno-administracyjną portów przejęły Zarządy Portów. Urzędy morskie realizowały zadania kontroli i nadzoru państwowego na obszarze portu. Polski Rejestr Statków powołany w 1950 r. przejął sprawy kwalifikacji technicznej, pomiarów, nadzoru nad budową i przebudową statków. Od 1951 r. do kompetencji Gdańskiego Urzędu Morskiego należy nadzór nad urządzeniami nawigacyjnymi, ostrzegawczymi i sygnalizacyjnymi oraz taborami pływającymi. Od 1952 r. zadania związane z ratownictwem na morzu przeszły do Polskiego Ratownictwa Okrętowego, zaś przy urzędach morskich pozostało jedynie ratownictwo brzegowe. W 1953 r. Kapitanaty Portów zostały przeniesione pod zarząd Urzędów Morskich. W 1954 r. połączono Morskie Urzędy Rybackie z Urzędami Morskimi.

W 1955 r. w związku z aktywizacją portów środkowego wybrzeża utworzony zostaje Koszaliński Urząd Morski z siedzibą w Słupsku.

W 1975 r. dokonano zmian organów administracji morskiej w celu ich ujednolicenia, a także zmieniono nazwę urzędów morskich. Kolejne zmiany wprowadzono ustawą z dnia 21 marca 1991 roku o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej, która określiła położenie prawne obszarów morskich (w tym pasa nadbrzeżnego) oraz organy administracji morskiej i ich kompetencje. Określono także zakres działalności dyrektorów Urzędów Morskich. Wewnętrzną strukturę organizacyjną i zasady działania komórek organizacyjnych, kapitanatów i bosmanatów portów określają regulaminy organizacyjne wydane zarządzeniami dyrektorów urzędów morskich wg ich właściwości terytorialnej.

W wyniku podziału administracyjnego kraju z dniem 1 stycznia 1999 roku Minister Transportu i Gospodarki Morskiej powołał Delegaturę Urzędu Morskiego w Gdyni z siedzibą w Elblągu.