Morski Instytut Rybacki - Państwowy Instytut Badawczy

Morski Instytut Rybacki – Państwowy Instytut Badawczy – najstarsza placówka badań morza w Polsce

Początki Instytutu sięgają roku 1921, kiedy powstało Morskie Laboratorium Rybackie w Helu zajmujące się badaniami z zakresu hydrologii oraz biologii morza. Kontynuatorem zlikwidowanej w 1931 placówki była utworzona w 1932 roku Stacja Morska, która pod koniec 1938 roku została przeniesiona do nowej siedziby w Gdyni (obecnie budynek Akwarium Gdyńskiego MIR). Po II Wojnie Światowej reaktywowano działalność Stacji Morskiej w Gdyni, ale pod pierwotną nazwą „Morskie Laboratorium Rybackie”. W 1947 MLR włączono do Morskiego Instytutu Rybackiego (stowarzyszenia działającego od 1928 roku). Od 1949 roku, MIR już jako placówka resortowa przez wiele lat nadzorowana przez Ministra Żeglugi, prowadzi swoją działalność w Gdyni w dawnej siedzibie MLR na końcu Mola Południowego, a od 1991 roku w nowej siedzibie przy ul. Kołłątaja. Od roku 2000 Morski Instytut Rybacki jest jednostką nadzorowaną przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW). W czerwcu 2011 roku rozporządzeniem Rady Ministrów MIR uzyskał status Państwowego Instytutu Badawczego i tym samym dołączył do elitarnego grona PIB-ów w Polsce.

Misją Morskiego Instytutu Rybackiego – Państwowego Instytutu Badawczego jest rozwój potencjału naukowego i eksperckiego w celu określania wpływu działalności człowieka, a szczególnie rybołówstwa na morskie ekosystemy, a także relacji odwrotnej – oddziaływania czynników naturalnych na rybołówstwo. Misja jest realizowana poprzez następujące działania:

• opracowywanie opinii naukowych dla polskiej administracji rybackiej, Komisji Europejskiej i właściwych organizacji międzynarodowych;
• prowadzenie i promowanie badań oraz prac badawczo-rozwojowych w dziedzinie nauk fizycznych, chemicznych, biologicznych i interdyscyplinarnych środowiska morskiego;
• prowadzenie i promowanie badań w zakresie technologii przetwórstwa, oceny wartości odżywczej w surowcach i produktach rybołówstwa oraz ekonomiki i techniki rybackiej;
• kształtowanie świadomości społecznej na temat funkcjonowania i racjonalnego eksploatowania ekosystemu morskiego, ze szczególnym uwzględnieniem zrównoważonego zarządzania rybołówstwem morskim.

Do głównych obszarów badań MIR zalicza się dyscypliny umożliwiające ekosystemowe podejście do zarządzania rybołówstwem morskim, a mianowicie: ekologię morza, chemię środowiska morskiego, technologię sprzętu połowowego oraz ekonomikę rybacką. Obszar badań innowacyjnych i technicznych realizowanych przez MIR obejmuje technologię i mechanizację przetwórstwa rybnego oraz chemię żywności pochodzenia morskiego.

Działalność statutowa Instytutu jest finansowana przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW). Drugi stabilny element budżetu badawczego MIR stanowi Wieloletni Program Zbierania Danych Rybackich finansowany przez Komisję Europejską i MRiRW.

Dodatkowe środki finansowe na badania MIR pozyskuje w ramach środków przyznawanych w drodze konkursów, w tym poprzez projekty badawcze finansowane przez MNiSW, Programy Ramowe Unii Europejskiej oraz Europejski Fundusz Rybacki.

Dopełnienie budżetu MIR stanowią usługi naukowe świadczone dla instytucji i przedsiębiorstw w kraju i zagranicą oraz przychody z własnej działalności gospodarczej.

Zasadnicze znaczenie dla prowadzenia badań naukowych przez MIR ma współpraca międzynarodowa, koordynowana przez Międzynarodową Radę Badań Morza (ICES). Drugi ważny element działalności badawczej Instytutu stanowi realizacja programu zbioru i opracowania danych rybackich w ramach Data Collection Framework (DCF) Unii Europejskiej. Jest to niezbędny element do realizacji przez Polskę Wspólnej Polityki Rybackiej UE.

Dyrektor MIR jest także członkiem EFARO (Europejskiego Stowarzyszenia Instytutów Badawczych Rybołówstwa i Akwakultury).

Do najważniejszych praktycznych osiągnięć Morskiego Instytutu Rybackiego – Państwowego Instytutu Badawczego w ostatnich latach należy opracowanie w Zakładzie Zasobów Rybackich i wdrożenie do stosowania selektywnego worka dorszowego o oczku obróconym o 90° zwanego workiem T90. Worek ten został wprowadzony rozporządzeniem Komisji Europejskiej z grudnia 2005 roku jako standardowe selektywne narzędzie do stosowania w rybołówstwie Morza Bałtyckiego.

Instytut odnosi również wiele sukcesów w zakresie działalności innowacyjnej i wdrożeniowej. W latach 2008-2013 w Zakładzie Technologii i Mechanizacji Przetwórstwa wdrożono aż 14 rozwiązań innowacyjnych. Zakład zdobywa także złote medale i nagrody na licznych targach i wystawach organizowanych zarówno w kraju (m.in. POLFISH i GASTROEXPO w Gdańsku, IWIS w Warszawie), jak i za granicą (wystawy w Brukseli, Taipei, Sewastopolu czy Moskwie).

Na podstawie wyników kompleksowej oceny działalności naukowej lub badawczo-rozwojowej jednostek naukowych przeprowadzonej przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w 2013 r., MIR-PIB uzyskał kategorię A i zajął drugie miejsce w grupie jednorodnej.