Uprawnienia ojca

• Urlop ojcowski

Mężczyznom wychowującym dzieci przysługuje urlop ojcowski w wymiarze do dwóch tygodni. Ojcowie mogą skorzystać z tego urlopu w jednej lub dwóch częściach w dowolnie wybranym przez siebie momencie. Mają na to czas do ukończenia przez dziecko 24. miesiąca życia.

Taki sam okres obowiązuje w przypadku adopcji. Termin liczy się od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego adopcję. Należy jednak pamiętać, że ojciec dziecka powinien skorzystać z urlopu ojcowskiego, zanim dziecko ukończy 7 albo – gdy wobec takiego dziecka podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – 10 lat.

Urlop ojcowski jest wyłącznym i samodzielnym prawem ojca. Pracodawca jest zobowiązany udzielić urlopu ojcowskiego na pisemny wniosek pracownika-ojca. Należy pamiętać o tym, że wniosek powinien być złożony nie później siedem dni przed rozpoczęciem korzystania z  urlopu.
 

• Zwolnienie od pracy z tytułu urodzenia dziecka

Świeżo upieczonym ojcom przysługują również dwa dni zwolnienia od pracy z tytułu urodzenia się dziecka. Ponieważ uprawnienie to przysługuje z mocy prawa pracodawca zobowiązany jest zwolnić mężczyznę, któremu urodziło się dziecko, od pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

 

Ojcu wychowującemu dziecko przysługują także uprawnienia, które może on dzielić z matką swojego malucha. Chodzi tu o:

• prawo do części urlopu macierzyńskiego bądź urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego

Pierwsze 14 tygodni urlopu macierzyńskiego przysługuje wyłącznie matce. Resztą, niewykorzystaną częścią urlopu, może dowolnie dzielić się z ojcem wychowującym dziecko. Urlopów udziela się w pełnych tygodniach.

• urlop rodzicielski

Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego pracownik, ojciec dziecka, ma prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze do 32 (w przypadku urodzenia  przez matkę jednego dziecka przy jednym porodzie) lub 34 tygodni (w przypadku urodzenia większej liczby dzieci przy jednym porodzie).

Urlop rodzicielski przysługuje obojgu rodzicom lub – jeśli tak wspólnie postanowią – jednemu z nich. Udziela się go jednorazowo lub maksymalnie w czterech częściach.

• urlop wychowawczy

Pracownik zatrudniony co najmniej 6 miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Wymiar tego urlopu wynosi do 36 miesięcy. Udziela się go na okres nie dłuższy niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat – maksymalnie w 5 częściach. Liczbę części urlopu ustala się w oparciu o liczbę złożonych wniosków o udzielenie urlopu.

• możliwość obniżenia wymiaru czasu pracy

Pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego może złożyć pracodawcy pisemny wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy (etatu) w okresie, w którym mógłby on korzystać z takiego urlopu. Pracownik powinien wystąpić z takim wnioskiem na 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy.

• zakaz zatrudniania ojca opiekującego się dzieckiem w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, tzw. przerywanym systemie czasu pracy oraz delegowania poza stałe miejsce pracy

Pracodawca nie może bez zgody ojca zatrudniać go w godzinach nadliczbowych, porze nocnej, tzw. przerywanym systemie czasu pracy oraz delegować go poza stałe miejsce pracy. Dotyczy to jednak tylko ojców opiekujących się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia. Należy przy tym pamiętać, że jeżeli oboje rodzice (lub opiekunowie) dziecka są zatrudnieni, ze wspomnianych uprawnień może korzystać tylko jedno z nich.

• zwolnienie od pracy z tytułu wychowywania dziecka do lat 14

Każdemu z rodziców przysługuje dwa dni zwolnienia od pracy w danym roku kalendarzowym w związku z wychowywaniem przynajmniej jednego dziecka do 14 lat. Co ważne, to sami rodzice decydują, czy chcą wykorzystać zwolnienie w dniach (2 dni) lub godzinach (16 godzin). Za czas takiego zwolnienia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Przejęcie urlopu macierzyńskiego przez ojca wychowującego dziecko

Po nowelizacji Kodeksu pracy oraz niektórych innych ustaw z 24 lipca 2015 roku weszły w życie rozwiązania, które sprzyjają aktywniejszemu włączeniu się pracownika-ojca w opiekę nad dzieckiem. Nowe przepisy poszerzyły krąg pracowników uprawnionych do przejęcia części urlopu macierzyńskiego albo urlopu rodzicielskiego lub jego części. Przewidziano także nowe sytuacje, których wystąpienie uprawnia pracowników do korzystania z takich urlopów.

Zgodnie z przepisami ojciec wychowujący dziecko może przejąć część urlopu macierzyńskiego w przypadku:

• rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego przez pracownicę legitymującą się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji po wykorzystaniu przez nią po porodzie co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego
• rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego przez pracownicę, która przebywa  w szpitalu albo w innym przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą, polegającą na udzielaniu stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych, ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem. Warunkiem jest wykorzystanie przez matkę po porodzie co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego
• zgonu pracownicy w czasie urlopu macierzyńskiego bądź zgonu ubezpieczonej-matki dziecka w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego. Wymagane jest jednak to, żeby pracownica lub ubezpieczona wykorzystała co najmniej 8 tygodni – odpowiednio – urlopu lub zasiłku macierzyńskiego
• porzucenia dziecka przez pracownicę w czasie urlopu macierzyńskiego. To samo dotyczy porzucenia dziecka przez ubezpieczoną-matkę dziecka w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego
• zgonu matki dziecka nieobjętej ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa z systemu ubezpieczeń społecznych albo nieposiadającej tytułu do objęcia takim ubezpieczeniem, a także w razie porzucenia dziecka przez taką matkę
• niemożności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem przez matkę dziecka nieobjętą ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa albo nieposiadającą tytułu do takiego ubezpieczenia, legitymującą się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji.

W każdych z wymienionych okolicznościach pracownik-ojciec wychowujący dziecko albo pracownik-innego członka najbliższej rodziny jest uprawniony do przejęcia części urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego albo części urlopu rodzicielskiego.

Korzystanie z części urlopu macierzyńskiego przez ojca wychowującego dziecko

Pracownik, będący ojcem wychowującym dziecko, może korzystać z części urlopu macierzyńskiego w razie rezygnacji przez ubezpieczoną-matkę dziecka z pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego, o ile wykorzysta ona ten zasiłek za okres co najmniej 14 tygodni po porodzie.

Uprawnienie będzie przysługiwało też ojcu, gdy matka dziecka nieposiadająca tytułu do objęcia ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa z systemu ubezpieczeń społecznych podejmie zatrudnienie w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy.

Pracownik-ojciec wychowujący dziecko w obu przypadkach ma prawo do skorzystania z części urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego albo części urlopu rodzicielskiego.

Ojcowie korzystają ze swoich praw

Mężczyźni wychowujący dzieci są świadomi swoich praw i chętnie z nich korzystają. Do końca maja tego roku zanotowano 70,7 tys. mężczyzn pobierających zasiłek macierzyński. Z podstawowego urlopu macierzyńskiego skorzystało do tej pory blisko 4 tys. panów, z urlopu ojcowskiego – 65,7 tys., zaś z urlopu rodzicielskiego – 1,9 tys. ojców.

Rodzicielskie świadczenie uzupełniające również dla ojców

Program „Mama 4+” to rodzicielskie świadczenie uzupełniające przysługujące osobom, które urodziły, wychowały lub tylko wychowały co najmniej czworo dzieci. Świadczenie ma zapewnić niezbędne środki utrzymania tym osobom, które zrezygnowały z zatrudnienia na rzecz wychowania dzieci lub pracowały za krótko i nie nabyły prawa do minimalnej emerytury. W szczególnych przypadkach, tzn. w przypadku śmierci matki lub porzucenia przez nią dzieci bądź długotrwałego zaprzestania ich wychowania przez matkę – przysługuje ono również ojcu.

Karta Dużej Rodziny dostępna dla wszystkich rodziców

Karta Dużej Rodziny to system zniżek ustawowych oraz handlowych, czyli oferowanych przez instytucje publiczne i podmioty prywatne. Z początkiem 2019 r. rozszerzone zostało grono osób uprawnionych do posiadania Karty Dużej Rodziny o wszystkich rodziców, którzy w przeszłości mieli na utrzymaniu co najmniej troje dzieci, niezależnie od tego, w jakim wieku są one dzisiaj. W 2018 r. wprowadziliśmy Kartę w formie mobilnej aplikacji. Dzięki temu Karta stała się bardziej przyjazna i atrakcyjna dla jej użytkowników. 

Od 9 czerwca br. KDR jest dostępna w aplikacji mObywatel, czyli w tzw. cyfrowym portfelu na dokumenty i usługi. Aplikacja poza potwierdzeniem uprawnień do zniżek dla rodzin wielodzietnych pozwala m.in. bezpiecznie pobrać i okazać swoje dane, potwierdzać nabyte uprawnienia kierowcy, okazywać i sprawdzać dane swojego samochodu. Aplikacja umożliwia wyświetlanie przez rodziców i małżonków rodziców Kart pozostałych członków ich rodziny.

Źródło: TUTAJ